هزاران سال پیش، مصریان باستان اولین قومی بودند که تصمیم گرفته در خلقت خداوند دست برده و خود را با ملاکهای زیبایی آن دوران تطبیق دهند. اما مهمترین نکته این است که این اتفاق کاملاً تصادفی بود. احتمالاً شنیده اید که حکومتهای باستانی نمادها و علائمی داشته اند که این علائم و نمادها گاه نشان خدایان و گاه طلسم های جادویی و بیشتر شامل نماد محافظت، قدرت و سلامتی بودهاند. حالا تصور کنید که آنها به جای حک شدن بر روی تالارها و سرسرای سلطنتی، بر روی صورت و بدن حک شوند! بله، آن مردمان خرافه پرست، پوست خود را زرهی در برابر شر شیاطین و چشم بد در نظر میگرفتند و همین عمل احتیاط آمیز بود که خلاقیتشان را بار دیگر شکوفا کرد.
باستان شناسان در بررسی مقبره های مصری مقدار قابل توجهی قوطی و کیت آرایشی پیدا کردند که نشان از اهمیت این موضوع در آن زمان دارد. برای مثال سرمه که برای دفع چشم بد و ارواح خطرناک طراحی شده بود؛ بعدها هم زنان و هم مردان از آن برای زیبایی بیشتر بهره جستند. در سالهای اخیر دانشمندان پی بردند که استفاده از سرمه ممکن است به صورت ناخواسته به مصریان کمک کرده باشد تا از بیماریهای عفونی و آفتاب خشن صحرا در امان باشند. این موضوع شما را به یاد یک وسیلۀ کاربردی امروزی نمیاندازد؟
در هر حال این ماجرای به وجود آمدن اولین لوازم آرایش جهان است. یافته ها نشان میدهند که کلئوپاترا از نوعی سوسک برای سرخ کردن لبهایش استفاده میکرد و زنان سطح پایینتر از نوعی خاک! با این وجود پرسش بزرگ این است که این صنعت میلیارد دلاری هنوز به همین شکل است یا تآثیر مدرنیته بر آن چگونه بوده است؟
در اواخردهه 1800 میلادی عکاسی پرتره رایج شد. مردم پس انداز میکردند تا برای تنها عکسی که قرار بود از خود داشته باشند، زیبا و استاندارد باشند. آینهها نیز مقرون به صرفه شده بودند و تعداد زیادی در خانههای خود آینه داشتند. این دو عامل در پیشبرد و توسعۀ صنعت محصولات آرایشی و بهداشتی نقش مهمی داشتند اما هچکدام مانند تصاویر متحرک کارگشا نبودند. در سال 1914 مکس فاکتور که برای استودیوهای هالیوودی کلاه گیس تهیه میکرد نوعی زیرساز رنگ روغنی به وجود آورد که باعث میشد گریم سنگین بازیگران ترک نخورد و یا کیکی نشود. این ماده آنقدر محبوب شد که اولین موففیت بزرگ فاکتور را رقم زد و باعث شد او به تولید برق لب و مداد ابرو نیز روی بیاورد. به این ترتیب اصطلاح "آرایش کردن" رایج و فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی به روزتر و جدیدتر شد.
با این همه مقدمه چینی لپ مطلب این است: فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی چیست و چگونه میتوان یک محصول آرایشی تولید کرد؟
به طور کلی فرمولاسیون به معنای تعادل دقیق همۀ مواد در یک مادۀ فیزیکی است و حالا این فرملاسیون در محصولات آرایشی و بهداشتی به کار میرود. اکثر منابع و کتب علمی 6 مرحلۀ کلی را برای فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی معرفی میکنند و در اینجا ما آنها را جزئیتر بررسی میکنیم.
مرحلۀ اول، محصول شما چیست؟:
قبل از شروع هر کاری باید ابتدا برنامهای روشن در ذهن داشته باشیم. برای مثال محصول موردنظر ما چیست؟ کرم پودر یا رژ لب؟ ویژگیهای متمایز کننده آن کدام هستند؟ کدام یک از فرمولهای محصولات آرایشی و بهداشتی باید استفاده شود؟ برای مثال یک کرم پودرِ ضد آفتابدار همراه با پوششدهی بالا.
مرحلۀ دوم، فرمول اولیه:
قاعدتاً برای تولید محصول مدنظر باید فرمولاسیون کلی یا اولیهاش را داشته باشید. برای بدست آوردن این فرمولاسیون میتوانید از همکاران و استادان خود، کتابها و مقالات مرتبط با فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی، وب سایتها و درگاههای شیمی و یا اگر در شرکتی در حوزۀ مواد آرایشی و بهداشتی کار میکنید، میتوانید از آرشیوهای قدیمی آنها هم استفاده کنید. راههای زیادی برای بدست آوردن این اطلاعات وجود دارد. بعضیها حتی در دورههای فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی شرکت میکنند.
مرحلۀ سوم، تعیین مقدار:
آیا هدف شما یک لاین تولید محصولات آرایشی و بهداشتی است یا تنها میخواهید یک نمونه تولید کنید؟ بنابراین ابتدا باید تعیین کنید که چقدر میخواهید بسازید و بعد مقدار موردنیاز هریک از مواد لازم را نیز بررسی کنید و بنویسید. در انتها نیز تجهیزات و مواد خام را جمع آوری کنید.
مرحلۀ چهارم، تولید:
این مرحله مثل درست کردن آش است. شما باید بدانید که چه مقدار از مواد را استفاده کنید، چه حرارتی مناسب این پروسه است و لحظه به لحظۀ کار را همراه با خطای آزمایش مو به مو گزارش کنید.
مرحلۀ پنجم، آزمایش نمونه:
در این مرحله آزمایشگر باید آزمایشات مشخصات، آزمایشات عملکرد و آزمایشات پایداری را انجام دهد. در این تستها و آزمایشها سازنده باید بررسی کند که محصول موردنظر طبق استانداردها عمل میکند؟ ساختار آن مشابه ساختارهای فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی استاندارد جهانی است؟ تست انسانی آن چگونه پیش میرود؟ آیا سازمان بهداشت و دارو آن را تأیید میکند؟ همۀ این سلسله مراتبها است که کیفیت کار را تضمین میکند.
مرحلۀ ششم، تکرار:
حالا که محصول کلی بدست آمده باید ببینیم که میتوانیم فرمول را بهبود ببخشیم و ویژگیهای دلخواهمان را به آن بیافزاییم؟ این مرحله نیاز به بارها و بارها آزمون و خطا دارد تا بالاخره به فرمولاسیون نهایی برسیم. آشپزی را تصور کنید که برای درست کردن بهترین و خوشمزهترین غذاها چگونه به دفعات مکرر شکست میخورد تا به بهترین نتیجه برسد؟ بله، برای انجام هرکاری نباید از شکست خوردن ترسید اما همراه داشتن یک استاد و راهنمای خوب احتمال شکست خوردن را کمتر نمیکند؟
بدست آوردن اطلاعات و دانش کافی و یا دانستن نکات ضروری و مهمی که به سادگی نمیتوان به آنها دسترسی داشت چطور؟ آیا دانستن این شش مرحلۀ خلاصهوار که به علت ضیق وقت و محدودیتهای حاضر به این صورت جمع آوری شده کافی است؟ پاسخ این سوالات را نمیتوان به سادگی انکار کرد یا نادیده گرفت.
دوره های فرمولاسیون محصولات آرایشی و بهداشتی سارای، یکی از راههای میانبر است. راهی که دشواریهای مسیر و احتمال خطا را کاهش میدهد. در این دوره علاوه بر توضیحات جامع و روش ساخت محصول و ارائه گواهینامه؛ شرکت کنندگان میتوانند به صورت رایگان در دوره های بعدی شرکت کنند. در واقع پاسخ تمام پرسشهای بالا در یک کلمه خلاصه میشود: سارای!
منابع:
History of makeup/ Molly Edmonds
6 step to create a cosmetic formula/ Chemists corner/ January 13, 2022
The physical chemistry of cosmetic formulations/ HAPPI
نویسنده: س. محمدپور
دیدگاه خود را بنویسید