در حالت طبیعی آسیب در دی‌ان‌ای، اگر بیش از حد شدید باشد و قابل ترمیم نباشد، منجر به مرگ سلولی برنامه‌دار (آپوپتوز) شده ولی اگر مسیر آپوپتوز سلول آسیب دیده باشد سلول نمی‌تواند از تبدیل شدن خود به یک سلول سرطانی جلوگیری کند.
ماده سرطان‌زا یا کارسینوژن( Carcinogen ) به هر نوع از مواد، رادیونوکلئید، و یا اثر تابش گفته می‌شود که عامل مستقیم در ایجاد سرطان است. یعنی ماده‌ای که توانایی آسیب رسانی به ژنوم یا اختلال در فرآیندهای متابولیکی سلول را داراست.
مواد سرطان‌زا با تغییر متابولیسم سلولی یا آسیب رساندن مستقیم به دی‌ان‌ای در سلول ها، که تداخل با فرآیندهای زیستی را افزایش می دهد و موجب تقسیم کنترل نشده و در نهایت منجر به شکل گیری تومورهای بدخیم می‌گردند.
انواع کارسینوژن
- هورمونی:
سلول‌های درون پروستات، مغز، پستان و آندومتر حساس به هورمون هستند و هورمون‌ها با حساس کردن سلولها در مقابل عامل کارسینوژن منجر به پیشرفت فرآیند کارسینوژنیک می گردند.
- شیمیایی:
شامل ترکیباتی هستند که باعث تغییر در دی‌ان‌ای می‌شوند.
- ویروسی:
برخی ویروس‌ها با اثر بر دی‌ان‌ای بدن میزبان باعث جهش سلولی و کارسینوژنز انسانی می‌شوند.
- پرتو:
پرتوها با آسیب به دی‌ان‌ای و تغییر در آن باعث کارسینوژنز می شوند. اشعهٔ‌ایکس و اشعهٔ ماورای بنفش (نور خورشید) می‌تواند باعث سرطان در سلول‌های سنگفرشی و بازال شود.
دیدگاه خود را بنویسید